Umro slavni režiser Ettore Scola
Umorno srce
Snimao je sa najnadarenijim i najpoznatijim glumcima počevši od Sophie Loren do Marcella Mastroiannija nezaboravnih u “Posebnom danu” prikazanom na Festivalu u Cannesu 1977. godine, genijalnoj hronici promjena marginalnog talijanskog društva, isto kao i rimskog bidon predgrađa, obrađenog u ostvarenju snimljenom godinu ranije pod nazivom “Grozni, prljavi i zli”, koji naglašava razočaranja, nastupila nakon studentskih pobuna 1968. u cijeloj Evropi.
U amblematičnom filmu “Terasa” iz 1980. godine, Ettore Scola istinski maestro sedme umjetnosti, nastavlja u istom pravcu, ustanovljavajući težinu postojanja starokontinentalnog juga. Reditelj je vladao talijanskim filmom u periodu između 1960. pa i do kraja prošlog stoljeća, ugašivši se nedavno u 84 godini u rimskoj klinici.
“Zaustavilo mu se srce od umora”- izjavile su supruga i kćeri, čije je riječi citirao cijeli svijet.
Rođen 10. maja 1931. godine u Trevico, pokrajina Campania čiji je centar Napulj, odlazi sa porodicom jako mlad u Rim. Najprije je studirao pravo manifestirajući smisao za satirični crtež. Desetljeća kasnije izložiće svoje uradke i karikature u jednoj, pariškoj galeriji. Najprije sarađuje u humorističnoj reviji Marc’ Aurelio poput scenarista Age i Scarpellija ili Federica Fellinija.
Ideju da postane advokat zamijenio je rediteljskom, 50 godina, 20 stoljeća. Mladi čovjek je bio scenarist cijelo desetljeće, pa prešao u reditelje na velika vrata ostvarenjem snimljenim 1964. godine, pod nazivom “Govorimo o ženama” u kome je već učestvovao njegov omiljeni glumac Vittorio Gassman i privlačna Sylva Koscina.
Partijska ostvarenja
Četiri godine kasnije slijedi film dugog naziva “Hoće li naši junaci pronaći prijatelja, tajanstveno izčezlog u Africi”?! Satirično- avanturističko djelo snimano u Italiji i Angoli, u kojem su glavni interpreti Alberto Sordi i Bernard Blier.
Zatim film “Drama ljubomore” iz 1970. godine, hvaljena od strane francuske kritike. Dolaze do izražaja nadrenosti Monice Vitti i Giancarla Giannini uz neizbježnog Mastroiannija, nagrađenog priznanjem za najbolju interpretaciju u Cannesu.
Scola nastavlja režijom “Permette, Rocco Papaleo”, u kojem prelijepa Lauren Hutton glumi sa neodoljivim Marcellom, koji joj je pomogao ostvariti upečatljiv lik.
Zatim “Najljepša noć mog života” sa Michelom Simonom i Sordijem.
U tom periodu prve polovice 70-ih godina, prošlog stoljeća, Ettore Scola započinje ostvarivati i dokumentarce za Komunističku partiju Italije! Snima slavlja Unite, dnevnika partije ili djela o Fiatu. Godine 1974. postiže planetarni uspjeh filmom “Jako smo se voljeli” /C’eravamo tanto amati/ sa Gassmanom, Ninom Manfredi, Stefaniom Sandrelli i Stefanom Satta Flores. Priču o tri prijatelja upotpunjava virtuozan prikaz talijanskog društva koje klizi krišćansko-demokratskom sistemu. Reditelj je ujedno odao počast poslijeratnom neo-realizmu!
“Naš film je zauvijek vezan za društvene događaje”- izjavio je tada Scola, na jednom festivalu.
Reditelj je 1976. napokon dobio vrijedno priznanje, nagradu za realizaciju u Cannesu za ostvarenje “Grozni, prljavi i zli”/Brutti, sporchi e cattivi/. Nakon televizijske satire “Dobro večer, dame i gospodo”, reditelj ostvaruje najpoznatiji film “Poseban dan” /Una giornata particolare/, 1977 godine.
Nezaboravni susret rimske domaćice i intelektualca-homoseksualca, ugroženog fašističkim pokretom. Dok se druže Loren i Mastroianni radio ukazuje na drugi susret između Hitlera i Musolinija, čija je rodica lijepa i još uvijek privlačna glumica.
Scola nije propustio priliku istaći u nekoliko navrata kako je kao dječak pripadao pokretu “Vučicina djeca”, koji je predstavljao fašistički podmladak.
Slavni reditelj je bio ubijeđen da se “Približno ostvaruje, uvijek, isti film! Stalno sam preokupiran jednakom tipologijom izolovanosti, društvenih razlika… Ne polazim od jednog sadržaja, nego jedinstvene ideje koju izlažem na groteskan način i s humorom, jer smatram da je to plemenit i dramatičan pokušaj pokazivanja savremenog društva”!
Počast Felliniju
Reditelj nije oklijevao eksperimentirati pa je sa svojim dobrim i čuvenim prijateljem, cineastom Dinom Risi korealizirao te iste 1977. godine “Nove monstrume”, aktualiziranu verziju, vulgarniju, zloćudniju i erotičniju od “Monstruma” iz 1968.
Nakon uspjeha “Terase” i savršenog prikzivanja izgubljenih iluzija talijanske ljevice, reditelj je 1981. godine ostvario “Ljubavnu strast” pa “Noć u Varenni”, godinu kasnije, koji nisu nasli put do publike.
Promašaji su brzo zaboravljeni zahvaljujući “Balu”, djelu koje je još jednom potvrdilo rediteljevu genijalnost. Snimljena 1983., adaptacija francuskog spektakla reditelja Jean- Claude Penchenata, pokazuje plesne parove koji postepeno evoluiraju na podiju običnog mjesta za okupljanje starijih osoba. Film je privukao milione gledalaca i imenovan je za “Oscara”.
Slijedi još devet dugometražnih, uspješnih fikcija, boljih jednih od drugih.
Upečatljiv je susret Jacka Lemmona sa Marcellom Mastroiannijem, u filmu “Macaroni” iz 1985. godine. Zadnje ostvarenje iz te serije “Gente di Roma” /Rimljani/ prikazano u Evropi 2004. godine, ima za bazu protestacije protiv Berlusconija.
Iako je oglasio lični odlazak u penziju, Scola je ostvario i dokumentarni film, prikazan na venecijanskoj Mostri u septembru 2013., pod nazivom “Kako se čudno zvati Federico”. Djelo je posvećeno starijem kolegi i prijatelju, neponovljivom Felliniju i označava kraj Scoline, nenadmašne, karijere.
Džana Mujadžić